Transgender en genderdiverse mensen ervaren obstakels in de verloskunde. Bahareh Goodarzi en collega’s deden onderzoek naar de ervaringen van deze zwangeren. Zo kwamen ze tot adviezen over hoe verloskundigen inclusiever kunnen werken.

Tekst: Laura Jansma

Wereldwijd is er veel discussie over genderinclusief taalgebruik, ook binnen de verloskunde. Aanleiding voor Bahareh Goodarzi en collega’s om te onderzoeken hoe zwangeren die zich niet identificeren met het geslacht vrouw dat hen bij de geboorte is toegewezen de zorg ervaren.

Hoe hebben jullie het aangepakt?
Uit de internationale literatuur die sinds 2010 is gepubliceerd, selecteerden en analyseerden we vijftien studies over de zwangerschapservaringen van transgender, non-binaire en genderdiverse mensen. Wat opviel, was dat de meeste studies uit het mondiale Noorden en Australië kwamen en dat de onderzoekspopulaties vooral uit witte mensen bestonden.”

Welke positieve ervaringen kwamen uit het onderzoek naar voren?
“Er waren zwangeren die de zorg als respectvol en veilig ervoeren. Zij werden behandeld door zorgverleners die hen serieus namen, naar hen luisterden en hun genderexpressie respecteerden. Voor hen was het prettig om niet steeds hun genderidentiteit te hoeven uitleggen, omdat hun zorgverleners kennis en expertise hierover hadden. Dat maakte een groot verschil. Zorgverleners realiseerden zich ook dat de lichamelijke veranderingen tijdens een zwangerschap, zoals grotere borsten en heupen, emotioneel zwaar kunnen zijn voor iemand die zich niet prettig voelt in diens lichaam. Ze vroegen bijvoorbeeld: ‘Hoe is het voor jou om straks te baren of om voeding te geven? Wat kunnen we doen om dit prettiger voor je te maken?’ Dit is geïndividualiseerde zorg, afgestemd op de behoeften van genderdiverse zwangeren.”

Wat zijn de negatieve ervaringen die mensen deelden?
“Helaas hadden veel zwangeren ook te maken met negatieve ervaringen. Zij voelden zich soms niet veilig in de zorgomgeving, omdat ze te maken hadden met discriminatie, zoals transfobie, stereotypering en microagressie, wat kleine dagelijkse beledigingen zijn. Sommigen werden zelfs bedreigd of geconfronteerd met geweld. Soms waren zorgverleners oncomfortabel met hun genderidentiteit of weigerden hen zelfs zorg te bieden.

In onveilige situaties durven zwangeren vaak niet over hun genderidentiteit te praten, terwijl anderen juist gedwongen worden het te delen, omdat het in hun dossier staat. Dit maakte hen extra kwetsbaar voor discriminatie. Veel transgender en genderdiverse mensen ervaren psychische problemen tijdens de zwangerschap, zoals depressie, isolatie en genderdysforie. Lichamelijke veranderingen zoals grotere borsten, minder beharing en bredere heupen kunnen deze problemen verergeren, vooral als zorgverleners niet begrijpen wat dit emotioneel betekent voor iemand.”

Wat hoop je met dit onderzoek te bereiken?
“Veel studies verklaren de problemen van transgender en genderdiverse mensen vanuit individuele, sociaalpsychologische factoren, alsof het probleem alleen bij hen ligt. Ons onderzoek laat echter zien dat ook discriminatie binnen het zorgsysteem een belangrijke factor is. We hopen dat dit leidt tot zelfreflectie binnen de verloskunde. Als zorgverleners willen we graag zorg bieden die is afgestemd op het individu.

Toch wordt er nog te weinig aandacht besteed aan de ervaringen en behoeften van genderdiverse zwangeren. In de praktijk gaat het bijvoorbeeld om of je rekening houdt met hoe iemand wil worden aangesproken? Herkennen deze mensen zichzelf in het voorlichtingsmateriaal dat we gebruiken? Biedt ons administratiesysteem de mogelijkheid om een andere genderidentiteit dan ‘vrouw’ in te vullen? Dit zijn vragen die zorgverleners zichzelf zouden moeten stellen.”

Wat adviseer je verloskundigen om inclusiever te werken?
“De negatieve ervaringen van genderdiverse zwangeren komen voort uit de overtuiging dat zwangerschap en baren iets vrouwelijks is. Deze overtuiging heeft een koloniale, patriarchale en christelijke grondslag. Als zorgverlener is het belangrijk om voor jezelf na te gaan: voel je weerstand tegen genderdiversiteit en, zo ja, waar komt dat vandaan?

Verdiep je in het verschil tussen sekse en gender. Blijf niet benadrukken hoe bijzonder het is dat een transgender persoon zwanger is en stel geen vragen die er niet toe doen. Dat kan als microagressie worden ervaren. Gebruik altijd de aanspreekvorm die iemand zelf wenst. Weet je niet zeker wat iemand wenst? Vraag dit dan.

Ook is het cruciaal om zorgvuldig te zijn bij intieme handelingen zoals genitaal onderzoek. Vraag altijd vooraf om toestemming en leg duidelijk uit waarom het nodig is. En ten slotte, kijk kritisch naar de zorgomgeving: draagt die bij aan de uitsluiting van genderdiverse mensen? Durf je collega’s aan te spreken als zij zich niet respectvol gedragen? Sluit jouw zorgpraktijk aan bij de behoeften van deze zwangeren?”

Ga naar het onderzoek:
Pregnancy experiences of transgender and gender-expansive individuals: A systematic scoping review from a critical midwifery perspective.

M/V en nog veel meer
– Transgender personen zijn mensen van wie de genderidentiteit niet overeenkomt met het geslacht dat ze kregen bij hun geboorte.
– Een non-binaire persoon voelt zich niet specifiek man en niet specifiek vrouw.
– Sommige non-binaire mensen voelen zich soms jongen/man en soms meisje/vrouw. Dit heet genderfluïde.
– Cisgender is de term voor mensen die zich goed voelen bij het geslacht dat is geregistreerd bij hun geboorte.
Lees ook: Wat betekenen sekse en gender? (NJI)
Meer informatie: Transgendernetwerk

 

Inspiratiebronnen
• Lees het boek ‘Baren buiten de box‘ van Bahareh Goodarzi en Daan Borrel.
• Bekijk de documentaire ‘Ryan is zwanger’.
• Bekijk de videogesprekken met Ryan van Het Vroede Geluid.
• Bekijk de documentaire ‘Seahorse parents’.