Als verloskundige spreek je ook vrouwen die onbedoeld zwanger zijn geraakt. Sommigen overwegen abortus. Vragen naar het waarom kan de gespreksvoering en besluitvorming hinderen. Maar hoe voer je zo’n gesprek dan wel? Dr. Jenneke van Ditzhuijzen onderzocht het. ‘Luister zonder oordeel.’

Tekst: Margriet Prikken

De grootste groep vrouwen in Nederland die onbedoeld zwanger raken is 30 tot 35 jaar en heeft al kinderen. “Die zijn niet allemaal ‘slordig’ geweest, want vaak is er wel anticonceptie gebruikt,” zegt dr. Jenneke van Ditzhuijzen. Ze is als onderzoeker verbonden aan Amsterdam UMC en Universiteit Utrecht en kreeg van het ministerie van VWS de opdracht het project Aanvullende Vragen Onbedoelde Zwangerschap (AVOZ) uit te voeren, samen met UMCG, Fiom en Rutgers. Een van de vragen waar het ministerie een antwoord op wilde, is: welke omstandigheden dragen bij aan het besluit om een zwangerschap af te breken of uit te dragen?

Belangrijk dat gesprekken zonder oordeel verlopen

Anders dan vaak wordt gedacht, is de overweging abortus te ondergaan niet voor elke vrouw ‘zwaar’, zegt Van Ditzhuijzen. “Het onderwerp is beladen, maar de beslissing is niet voor iedereen moeilijk. We vonden dat er vrijwel altijd een samenspel van meerdere motieven is. Maar het onderzoek laat vooral zien hoe vrouwen zich rationeel verantwoorden als je vraagt naar het waarom. In plaats van een lijstje met voors en tegens te bespreken, kun je als professionals daarom beter zeggen: ‘Vertel eens, hoe is dit voor jou?’ Of: ‘Neem me eens mee, wat voelde je toen bleek dat je zwanger was?’ Al kan zo’n verhaal warrig zijn, toch krijg je een beter beeld van wat er daadwerkelijk speelt en wat iemand nodig heeft.” Dat is volgens de onderzoeker een andere invalshoek dan de vraag: ‘Maar waarom wil jij een abortus?’ “Dan denken vrouwen soms dat ze echt goede redenen moeten aanvoeren. Misschien omdat ze anders geen abortus krijgen of dat de ander hen veroordeelt. En dat is allemaal niet nodig.”

Diverse mogelijkheden voor professionele hulp

Beslist een vrouw tot het afbreken van de zwangerschap, dan moet de abortusarts zich ervan verwittigen dat dit besluit vrijwillig en zorgvuldig is genomen, zo stelt onze wet. Van Ditzhuijzen: “Maar de arts hoeft de redenen niet goed te keuren. Bovendien kan ‘vertel je verhaal maar’ meer informatie opleveren die belangrijk is voor de zorgverlening, dan een waarom-vraag. Dus laten we vooral luisteren, zonder oordeel. Vrouwen zijn prima in staat tot zelf beslissen. Twijfel hoort er soms ook bij. En is het te moeilijk, dan kun je vrouwen wijzen op professionele hulp, zoals bij de FIOM en ‘Infopunt onbedoeld zwanger’.”

Ook later nog aandacht aan besteden

Kiest een vrouw voor uitdragen van de zwangerschap, dan nemen zorgverleners vaak aan dat de baby ineens helemaal gewenst is. Vaak ten onrechte, want iemands situatie is niet veranderd. Van Ditzhuijzen raadt verloskundigen dan ook aan er ook later nog aandacht aan te besteden. “Bijvoorbeeld door tijdens de zwangerschap en na de bevalling te peilen hoe de vrouw er nu in staat. Want sommigen hebben ook dan nog behoefte aan een gesprek zonder oordeel over hun vaak niet ideale situatie.”

Meer informatie: Stop met vragen naar redenen voor abortus

 

Verloskundige Annemarie Cornelissen-Oosterbroek: ‘Je kunt een vertrouwenspersoon zijn’

“Er komen steeds vaker vrouwen bij ons die willen weten hoe lang ze zwanger zijn, omdat ze een abortus overwegen. Ik wilde graag meer basis voor de gespreksvoering, want die deed ik vaak op gevoel. Bij mijn opleiding – ik ben nu 17 jaar verloskundige – kwam dit namelijk niet aan de orde. Ik volgde de KNOV-geaccrediteerde nascholing ‘Vrouwen met een abortus provocatus goed begeleiden‘ van Miskraambegeleiding Nederland. Het belangrijkste wat ik bij de nascholing leerde was: maak tijd vrij voor het gesprek. En luister zonder oordeel. Als verloskundige kun je een vertrouwenspersoon zijn; iemand voorlichten over hoe een abortus in zijn werk gaat, de keuzemogelijkheden uitleggen en nazorg bieden. Over al deze facetten zijn vrouwen blij verrast, heb ik naderhand gemerkt.”