In het proefschrift van Merkx pleit voor stimuleren van gezonde gewichtstoename bij ALLE zwangere vrouwen ongeacht hun BMI. De adviezen die Merkx formuleert voor de eerste en tweede lijns verloskundigen tijdens de prenatale zorg zijn:

  • Geef aan dat een gezonde gewichtstoename voordelen biedt voor het lange termijn gewicht van moeder en kind en voor diverse complicaties tijdens de zwangerschap/bevalling
  • Stimuleer de zwangere vrouw om een gewichtstoename doel te stellen; een gewichtstoename die bij zwanger zijn hoort is ongeveer 12 kilo. Als de BMI van de vrouw hoog of laag is, dan kan de totale gewichtstoename dientengevolge ook lager of hoger zijn, omdat de vetreserves van de vrouw dan te veel of juist wat krap zijn.
  • Stimuleer vrouwen om gezond te eten; als ze worstelen met hun voeding, raad dan tenminste één consult met de diëtiste/voedingskundige aan
  • Stimuleer vrouwen om door te gaan met bewegen. Moeheid, misselijkheid en pijn zijn geen reden om te stoppen met bewegen; aanpassing kan wel. Mom in Balance en ZwangerFit hebben hele goede programma’s voor zwangere vrouwen van alle zwangerschapsduren. Vaak vergoed door ziektekostenverzekeraar. Je kunt ook aan de gemeente via WMO gelden tegemoetkoming in kosten vragen.
  • Vraag vrouwen welke begeleiding ze nodig hebben / willen om een gezonde gewichtstoename te bereiken.
  • Als de GT erg vreemd is, zoek dan naar een verloskundige oorzaak en zoek naar een leefstijl oorzaak. Als die niet te vinden zijn, haal er dan je schouders over op.

Doel van het proefschrift was een interventie te ontwikkelen waarmee verloskundigen zwangere vrouwen kunnen helpen een gezonde gewichtstoename te bereiken.

Eerst beschrijft Merkx het probleem van  gewichtstoename buiten de richtlijnen van het Institute of Medicine (IOM), waarin  de aanbevolen gewichtstoename verschilt per BMI categorie.

Te hoge gewichtstoename houdt verband met meer kans op overgewicht bij moeder en kind, zwangerschapsdiabetes, keizersnede, vroeggeboorte en maternale distress.

Te lage gewichtstoename houdt verband met laag geboortegewicht, vroeggeboorte en minder kans op starten met borstvoeding. Na haar beschrijving van bestaande interventies om gewichtstoename van zwangere vrouwen te beïnvloeden concludeert Merkx dat er alleen effectieve interventies zijn voor obese vrouwen: vooral dieet met begeleiding.

In haar beschrijving van gewichtstoename van 455 gezonde zwangere vrouwen met wisselende amenorroeduur onderscheidde ze drie groepen: te lage gewichtstoename (14%), gezonde gewichtstoename (42%) en te hoge gewichtstoename (44%). BMI voor de zwangerschap had GEEN invloed op het al dan niet binnen de richtlijnen aankomen. Vrouwen die doorrookten hadden minder vaak te lage gewichtstoename dan niet rokende vrouwen . Minder bewegen was de enige beïnvloedbare factor die verband had met te hoge gewichtstoename. Daarom analyseerde Merkx ook het beweeggedrag. Minder bewegen kwam voor bij meer dan de helft van de vrouwen en er was een verband tussen minder gaan bewegen en zwangerschapgerelateerde klachten, pariteit en het advies om minder te gaan bewegen. Volgens de vrouwen adviseerde hun verloskundige om minder te gaan bewegen of te stoppen.

Uit haar studies van het adviesgedrag van verloskundigen rond gezonde gewichtstoename bleek wisselende aandacht van verloskundigen  voor gezondheidsbevordering en gewichtstoename. Voor voldoende bewegen was het minst aandacht. De verloskundigen hadden behoefte aan richtlijnen en afspraken over gewichtstoename.

Deze inzichten droegen bij aan de interventieontwikkeling. Samen met verloskundigen en zwangere vrouwen ontwierp Merkx een interactieve website met filmpjes en uitleg over gewichtstoename, voeding en bewegen, en  een regelmatig bij te werken grafiek van de gewichtstoename en gewenste gewichtstoename.

Verloskundigen van zeventien praktijken kregen een praktijkkaart en werden geschoold om minstens één keer gewichtstoename te bespreken. De deelnemende vrouwen in die praktijken vulden vragenlijsten in aan het begin en einde van hun zwangerschap. De gebruiksvriendelijkheid van het programma leek niet optimaal. De interventie had  geen effect op het percentage vrouwen dat binnen of buiten de richtlijnen bijkwam en BMI had geen invloed op gewichtstoename ten opzichte van de richtlijnen.

Wel kwamen vrouwen die een te laag doel stelden vaker te weinig aan en vrouwen met een te hoog doel te veel. Vrouwen met een gezond doel bleven vaker binnen de richtlijnen. Merkx pleit voor stimuleren van gezonde gewichtstoename bij ALLE zwangere vrouwen ongeacht hun BMI, meer aandacht voor de positieve effecten van bewegen tijdens de zwangerschap,  stellen van een gewichtsdoel in gezamenlijke besluitvorming en meer aandacht voor de rol van de verloskundige rond de algehele gezondheid van vrouw en kind.

Merkx pleit ook voor een bredere benadering van gewichtstoename in de zwangerschap en wijst op onderzoeken die relaties leggen tussen gewichtsproblemen en hormoon verstorende stoffen, psychische problemen en algemeen maatschappelijke factoren.

proefschrift_TOTAAL