Verzuim in de verloskunde zet de continuïteit van zorg in de verloskamers onder druk. Inzicht in de oorzaken van frequent verzuim van klinisch verloskundigen en physician assistants kan helpen bij het vroegtijdig herkennen van risicofactoren. Zo kunnen preventieve maatregelen worden genomen.

In Nederland werken klinisch verloskundigen en physician assistants klinisch verloskundigen (PA-KV) in bijna alle verloskamercomplexen, en in veel gevallen leveren zij 24 uur per dag, 7 dagen per week zorg. Deze professionals worden vaak gezien als de spil van de verloskamers. De Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) benadrukt dat de zorg zo georganiseerd moet zijn dat er altijd voldoende gekwalificeerd personeel aanwezig is. Verzuim van klinisch verloskundigen en PA-KV kan echter problemen opleveren in de continuïteit van zorg in de kliniek. Het verzuim heeft vaak invloed op de teams, omdat anderen het werk van afwezige collega’s moeten overnemen, wat extra druk met zich meebrengt.

Meer inzicht in achtergrond van frequent verzuim

Er zijn geen landelijke gegevens over achtergronden van het ziekteverzuim bij klinisch verloskundigen en PA-KV. Het doel van dit onderzoek was daarom om meer inzicht te krijgen welke persoonlijke kenmerken en werkomstandigheden samenhangen met frequent verzuim bij deze groep. In de studie werd gekeken naar verzuim in twee groepen: de ‘frequent-verzuimgroep’ (verzuim van drie keer of vaker in het afgelopen jaar) en de ‘niet-verzuimgroep’ (minder dan drie keer of helemaal niet verzuimen). Er werd een vragenlijst gebruikt die was gebaseerd op de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA)1 De NEA is een vragenlijst van het CBS en TNO en is beschikbaar via https://monitorarbeid.tno.nl/ , en stellingen uit de Quantitative Workload Inventory (QWI)2 De QWI is een gevalideerd instrument waarmee met vijf stellingen een maat gegeven wordt aan werkdruk (zie https://research.tue.nl/nl/publications/onder-druk-multidisciplinaire-richtlijn-werkdruk) . De vragenlijst werd verspreid via de KNOV, via de Nederlandse Associatie van Physician Assistants (NAPA), via online media én via aanschrijving van alle ziekenhuizen met verloskunde afdelingen.

Combinatie van factoren heeft invloed op frequent verzuim, privéomstandigheden het meest

Van de 760 klinisch verloskundigen in Nederland nam 45,4% deel aan het onderzoek. Van de deelnemers verzuimde 80% minimaal één keer in het afgelopen jaar, en 75% van het verzuim was korter dan een week. Echter, 18% van de deelnemers verzuimde 3 keer of vaker, wat als frequent verzuim werd gezien. De resultaten lieten zien dat een combinatie van factoren invloed heeft op frequent verzuim. Zo werd er een verband gevonden tussen frequent verzuim en:

  • de eigen gezondheid
  • werkvermogen3 Gemeten als antwoord op de vraag: “Als je aan je werkvermogen in de beste periode van je leven 10 punten geeft, hoeveel punten zou je dan aan je werkvermogen op dit moment toekennen?" (Antwoord op schaal van 1-10)
  • (on)rustige slaap
  • werkdruk
  • ervaren positie4 Gemeten met de stelling: “De positie van klinisch verloskundigen/PA(KV) in mijn ziekenhuis is goed” o Helemaal mee oneens o Mee oneens o Niet oneens, niet eens o Eens o Helemaal mee eens
  • waardering op de werkvloer5 Gemeten met de stelling: “Ik voel mij gewaardeerd op mijn werk” o Helemaal mee oneens o Mee oneens o Niet oneens, niet eens o Eens o Helemaal mee eens

De deelnemers wezen privéomstandigheden aan als de belangrijkste oorzaak van het verzuim.

Vroegtijdig opmerken kan zorgen voor preventieve maatregelen

Het onderzoek wijst erop dat er niet één enkele oorzaak is voor frequent verzuim. Meerdere factoren lijken samen een rol te spelen. Het is daarom belangrijk om verder te onderzoeken welke combinatie van deze factoren frequent verzuim veroorzaakt, zodat verloskundigen die risico lopen op langdurig of frequent verzuim vroegtijdig opgemerkt kunnen worden. Dit kan helpen om preventieve maatregelen te treffen. De bevindingen van dit onderzoek kunnen gebruikt worden, bijvoorbeeld tijdens jaargesprekken, om klinisch verloskundigen en PA-KV te ondersteunen. Door aandacht te besteden aan factoren zoals de positie binnen het ziekenhuis, het gevoel van waardering, werkvermogen en slaapritme kan verzuim wellicht verminderd worden. Het onderzoeken van de eigen gezondheid en het werkvermogen, evenals het gebruik van instrumenten zoals de QWI, kunnen hierbij waardevolle inzichten bieden.

Wat betekent dit voor jou?
Factoren zoals gezondheid, slaapritme, werkvermogen en ervaren werkdruk kunnen samenhangen met ziekteverzuim. Het is belangrijk om deze aspecten aandacht te geven, zowel op persoonlijk niveau als op teamniveau. Als je bijvoorbeeld het gevoel van waardering en de werkdruk bespreekbaar maakt, kun je verzuim mogelijk voorkomen. Op teamniveau kunnen preventieve maatregelen, zoals het monitoren van gezondheid en werkvermogen, mogelijk helpen om verloskundigen die risico lopen op frequent verzuim tijdig te ondersteunen. Dit kan bijdragen aan een gezonder werkklimaat en betere zorg voor patiënten.