Een mediolaterale episiotomie – kortweg een ‘knip naar links’ – beschermt mogelijk tegen anaal sfincterletsel bij een hoog geboortegewicht van de baby en een lange uitdrijvingsduur. Dit stelden onderzoekers vast op basis van data uit Perined.

Het doel van dit observationeel retrospectieve onderzoek was om te analyseren in hoeverre een mediolaterale episiotomie[voetnoot] de kans op anaal sfincterletsel (OASI1 Obstetric Anal Sfincter Injuries ), dus een derde of vierdegraads ruptuur, vermindert. De onderzoekers keken ook naar de invloed van specifieke combinaties van risicofactoren. Zij analyseerden gegevens van 541.055 vrouwen die in Nederland van 2016 tot 2021 spontaan vaginaal bevielen van een eenling in hoofdligging. De data kwamen uit de Perined registratie. Er werd onderscheid gemaakt naar pariteit. Het percentage OASI was 4,2% bij nulliparae en 1,4% bij multiparae.

Risico- en beschermende factoren

De onderzoekers bekeken voor verschillende variabelen2 Leeftijd van de moeder, zwangerschapsduur, etniciteit, inleiding van de baring, uitdrijvingsduur, epidurale analgesie, mediolaterale episiotomie, stand van het caput durante partu, geboortegewicht. of zij een potentiële risicofactor of beschermende factor voor OASI zijn. Bij nulliparae werden onderstaande factoren in verband gebracht met een significant hoger percentage OASI:

  • een uitdrijvingsduur van 30 minuten of langer
  • een geboortegewicht van 3500 gram of hoger
  • Aziatische etniciteit
  • andere niet-westerse etniciteit
  • geboorte van het foetale caput in achterhoofdsligging achterhoofd achter

De volgende factoren werden bij nulliparae in verband gebracht met een significant lager percentage OASI:

  • een mediolaterale episiotomie
  • een moeder jonger dan 25 jaar
  • een geboortegewicht van lager dan 3000 gram
  • epidurale analgesie
  • een inleiding van de baring

Bij multiparae werden vergelijkbare potentiële risicofactoren vastgesteld, maar minder uitgesproken dan bij de groep nulliparae. Een mediolaterale episiotomie was in beide groepen geassocieerd met een verlaging van het percentage OASI. De ‘Numbers neaded to treat’ (NNT) om één OASI te voorkomen was in de totale groep nulliparae 31, en in de totale groep multiparae 500 .

Invloed van hoger geboortegewicht en langere uitdrijvingsduur

De onderzoekers keken ook in hoeverre een episiotomie de kans op een OASI bij nulliparae beïnvloedde in subgroepen met een hoger geboortegewicht en/of een langere uitdrijvingsduur. Daarbij bleek dat nulliparae met een kind met een geboortegewicht van 4000 gram of hoger en een uitdrijving van 120 minuten of langer zonder mediolaterale episiotomie een incidentie van 14,2% op een OASI hadden vergeleken met 7,0% met een medio-laterale episiotomie (NNT = 9).

Kans op ernstige anale incontinentie

Een episiotomie is een grote ingreep, en er is een afweging nodig tussen de voor- en nadelen. De onderzoekers benoemen dat een OASI de kans op een ernstige anale incontinentie 20 jaar postpartum verdubbelt (11% versus 5%) en zijn van mening dat een NNT lager dan 20 om één OASI te voorkomen acceptabel is.

Lees ook: Toestemming voor de knip

Mediolaterale episiotomie overwegen

Ook zijn de onderzoekers van mening dat een mediolaterale episiotomie moet worden overwogen bij nulliparae na een uitdrijvingsduur van 60 minuten of langer als er een geboortegewicht van 4000 gram of hoger wordt verwacht. In deze groep betekent dat een NNT van 12, waardoor het ‘Number Unnecessarily Treated’ (NUT) 11 is. Dat betekent dat 11 vrouwen ten onrechte een episiotomie krijgen om één OASI te voorkomen. In de groep nulliparae met een uitdrijvingsduur van 120 minuten of langer als er een geboortegewicht van 4000 gram of hoger wordt verwacht geldt een NNT van 9 en dus een NUT van 8. Acht vrouwen krijgen dan ten onrechte een episiotomie om één OASI te voorkomen.

Wat betekent dit voor jou?
• Het onderzoek is een observationeel retrospectief onderzoek en dat betekent dat er geen oorzakelijk verband tussen een mediolaterale episiotomie en de kans op een OASI kan worden aangetoond.
• Het beschermende effect van een mediolaterale episiotomie gold alleen voor nulliparae, en dan met name voor vrouwen met een groot kind en een lange uitdrijvingsduur.
• Het inschatten van het geboortegewicht is lastig. Met deze onzekerheid moet je rekening houden als je inschat of het geboortegewicht meer of minder dan 4000 gram is.
• Standaard een episiotomie zetten om een OASI te voorkomen is een moreel discussiepunt. Een NNT van 31 voor de totale groep nulliaparae en een NNT van 500 voor de groep multiparae betekent dat het standaard zetten van een mediolaterale episiotomie veel vrouwen onnodig beschadigt.
• Het is belangrijk om je bewust te zijn van mogelijke factoren die de kans op een OASI verhogen, met name een lange uitdrijvingsduur en een hoog geboortegewicht van de baby.
• Op het moment dat jij als parteur bij een partus bent van een nullipara en zij al meer dan twee uur aan het persen is, met een verwacht groot kind, kun je over een episiotomie nadenken.