Welk effect hebben klimaatverandering en milieuvervuiling op de voortplanting?

Klimaatverandering en milieuvervuiling hebben invloed op onze gezondheid, en dus ook op de voortplanting. Als beroepsgroep kunnen we nog bewuster omgaan met het beperken van onze CO2-uitstoot.

Europese onderzoekers zetten in opdracht van de European Board and College of Obstetrics and Gynaecology (EBCOG) op een rijtje wat uit onderzoek bekend is over het effect van klimaatverandering en milieuvervuiling op de voortplanting. Namens EBCOG en de European Network of Trainees in Obstetrics and Gynaecology (ENTOG) uiten zij hun zorgen over deze gevolgen en de invloed die wij als beroepsgroep hierop hebben.

Aantasting mannelijke vruchtbaarheid en ongewenste zwangerschapsuitkomsten door warmtestress

Door opwarming van de aarde zal warmte stress gaan toenemen, omdat het aantal plekken op aarde waar de gevoelstemperatuur ≥35°C is, zal toenemen. Het lichaam kan zijn temperatuur dan minder goed regelen. Dat kan leiden tot stijging van de lichaams-kerntemperatuur met warmte-gerelateerde ziekten als gevolg, waaronder zonnesteek. Dit tast ook de mannelijke vruchtbaarheid aan doordat de kwaliteit en kwantiteit van sperma hierdoor achteruit gaat.

In verschillende onderzoeken wordt stijging van de kerntemperatuur ook gerelateerd aan ongewenste zwangerschapsuitkomsten zoals miskraam, prematuriteit, groeivertraging en aangeboren afwijkingen. En mogelijk met zwangerschapshypertensie en pre-eclampsie, wellicht door veranderingen in de bloedsomloop.

Miskramen door luchtvervuiling

Broeikasgassen, waaronder de uitstoot van CO2 en andere gassen die voornamelijk vrij komen door het verbranden van fossiele brandstoffen, hebben ook bewezen invloed op onze gezondheid. Mensen die leven in gebieden met sterke luchtvervuiling lijden meer aan langdurige ziekte en hebben een hogere kans op sterfte. Ook verminderde vruchtbaarheid en ongewenste zwangerschapsuitkomsten komen er vaker voor. Er zijn studies die beweren dat bijna 40% van de miskramen gelinkt kunnen worden aan luchtvervuiling, net als meer dan 3,3% van de vroeggeboortes in de VS. Kinderen die in utero blootgesteld zijn aan broeikasgassen hebben meer kans op stoornissen in de hersenontwikkeling, gedrag en cognitie.

Vruchtbaarheidsproblemen door microplastics en nanoplastics

Microplastics en nanoplastics in het menselijk lichaam beïnvloeden het afweersysteem, de aanmaak van sperma en de uitrijping van eicellen. Wanneer ze zich bevinden in de placenta kunnen ze van invloed zijn op de foetale ontwikkeling. Ook zware metalen hebben een effect op de vruchtbaarheid (zowel man als vrouw), genetica, zwangerschapsuitkomsten en ze kunnen leiden tot borst- en baarmoederkanker.

Toename van infectieziekten

Door klimaatverandering verandert wellicht ook het ziekte-spectrum. Dragers van infectieziekten, zoals muggen, kunnen hierdoor overleven op plaatsen waar zij dat eerder niet konden. Dit kan in de toekomst leiden tot toename van ziekten als malaria, dengue en Zika. Deze ziekten kunnen elk op hun manier ook de uitkomst van zwangerschap beïnvloeden.

Invloed van de verloskunde op de klimaatproblemen

In Nederland is de gezondheidszorg verantwoordelijk voor 6% van de totale nationale uitstoot, de gezondheidszorg stoot per hoofd van de bevolking 0,6 ton CO2 uit. In de verloskunde heeft lachgas de grootste impact op het klimaat (246 kgCO2/bevalling). Borstvoeding heeft bewezen voordelen voor het milieu, gezondheid en welzijn ten opzichte van flesvoeding. De wereldwijde trend om meer (onnodige) keizersneden te doen heeft invloed op het klimaat: de uitstoot van een keizersnede is ruim 3x hoger vergeleken met een vaginale ziekenhuisbevalling en 6x hoger dan een thuisbevalling (resp. 31,21kg, 9,44kg en 5,54kg CO2/bevalling).

De operatiekamer is sowieso een van de meest energievretende en CO2 uitstotende plekken in de ziekenhuizen. Onder andere de luchtbehandeling, klimaatbeheersingssystemen, anesthesiedampen, disposables en afval zijn hiervoor verantwoordelijk. 50-70% van het afval van een ziekenhuis wordt op de OK geproduceerd. Verschillende operatietechnieken hebben een verschillende impact op het klimaat. Zo hebben kijkoperaties en robotchirurgie een veel grotere voetafdruk dan open buik- of vaginale chirurgie.

Invloed van bevolkingsgroei

Bevolkingsgroei in combinatie met een westerse leefstijl is van zeer grote invloed op het klimaat: een kind minder krijgen levert in de westerse samenleving een vermindering van 60 ton CO2 per kind per jaar op (ter vergelijking: een trans-Atlantische vlucht heeft een uitstoot 1,6 ton CO2). Een extra reden om ongewenste zwangerschappen te voorkomen, zo stellen de auteurs.