Het medisch ethische principe ‘respect voor autonomie’ staat sinds decennia centraal in de gezondheidszorg. In dit artikel stellen de auteurs dat het principe respect voor autonomie en het daaraan verbonden informed consent in de geboortezorg tegenwoordig is uitgehold en retorisch is geworden en onethische praktijken kan verbergen.

Institutionele zorg introduceert volgens de auteurs bijzondere risicofactoren voor vrouwen en verloskundigen. De hedendaags wijze van hanteren van medisch ethische principes legt volgens hen onvoldoende bloot dat er in de geboortezorg sprake is van machtsongelijkheid. De geneeskunde heeft de macht om te beslissen welke kennis geldig is, wat als veilig geldt en welke mogelijkheden er worden geboden. Zorgprofessionals hebben de macht van de instelling en hun professionele kennis en status achter zich, terwijl vrouwen als zorgontvangers kwetsbaarder zijn.

De auteurs schetsen dat er een ontwikkeling gaande is waarin werkelijk respect voor autonomie eigenlijk niet geldt voor zwangeren. Wanneer een zwangere beslissingen neemt over haar lichaam en het welzijn van haar kind die buiten de medisch aanbevolen richtlijnen vallen, wordt ze blootgesteld aan een intensieve reeks gedragingen die bedoeld is om naleving van richtlijnen te verkrijgen. Verloskundigen die proberen autonomie te faciliteren, met name bij het verlenen van zorg buiten richtlijnen, brengen zichzelf in professioneel gevaar. Dit bewerkstelligt een ‘verloskundige-instellingsrelatie’ waarbij de verloskundige, ongewild, onder druk komt te staan om zich te houden aan richtlijnen. Dit kan uitputting en burn-out bewerkstelligen.

Zorgethiek legt een ander accent op zorg. De (zorg)relatie staat daarin centraal waarbij aandacht ontstaat tussen mensen in plaats van focus op autonomie (dat wordt gezien als aanwezig binnen de zorgontvanger). Dit stuurt aan op een ‘verloskundige-vrouw-relatie’. Zorgethiek stelt tevens de zorg centraal in een sociale en morele orde. Dan weerspiegelt zorg de manier waarop de samenleving is georganiseerd en wordt deze ondervraagd, waardoor machtsverschillen in zorgrelaties geïdentificeerd en blootgelegd kunnen worden.

De auteurs concluderen dat aandacht voor zorgethiek een potentieel biedt voor de ontwikkeling van humanisering van geboortezorg. Verder onderzoek hiernaar wordt aanbevolen.