Op woensdag 5 juni 2024 verdedigt gynaecoloog-in-opleiding Melanie Baas bij de Universiteit van Amsterdam haar proefschrift met de titel ‘Fear and PTSD in obstetrics: improving care for pregnant women and their healthcare providers’. Een belangrijke conclusie is dat EMDR-therapie in de zwangerschap veilig blijkt.

Het proefschrift (wachtwoord: 164656) van Baas gaat onder andere over de effectiviteit en veiligheid van EMDR-therapie in de zwangerschap bij vrouwen met posttraumatische stress stoornis (PTSS) na een vorige bevalling of bevalangst, vergeleken met standaard zwangerschapsbegeleiding. Baas werd bij haar promotietraject begeleid door prof. Ad de Jongh (ACTA) en gynaecologen dr. Mariëlle van Pampus en dr. Claire Stramrood.

Meer houvast bij adviseren vrouwen met PTSS of bevalangst

De resultaten bieden meer houvast om vrouwen met PTSS of bevalangst te adviseren over eventuele behandeling van hun klachten.

  • Het proefschrift toonde aan dat onder 364 nullipara 18.4% van de vrouwen bevalangst had. Dit verschilde niet met de zwangerschapsduur. Van een deel van de vrouwen met bevalangst verdween de angst: de 18.4% daalde naar 11.0%. Ook nam de gemiddelde mate van bevalangst op groepsniveau af.
  • Een onderzoek onder 301 Nederlandse therapeuten toonde aan dat 48.8% ooit gehoord had van mogelijke schade door trauma-gerichte behandeling onder zwangeren met PTSS, namelijk negatieve effecten op moeder en het ongeboren kind. 30.5% van de therapeuten werd daardoor terughoudend in het behandelen van PTSS bij zwangeren. Indien toch werd behandeld, had EMDR-therapie de voorkeur onder zowel zwangere als niet-zwangere patiënten.
  • Er werd een systematic review verricht over de al bestaande kennis over veiligheid en effectiviteit van behandeling voor zwangeren met PTSS. Er werden 13 studies over acht soorten behandelingen gevonden. In 10 studies verbeterden de PTSS-symptomen, waarvan in 4 studies significante verbetering gezien werd. Enkele studies evalueerden ook de veiligheid, en zagen daarbij geen negatieve effecten. Doordat het kleine studies betreft, met methodologische tekortkomingen blijft het trekken van definitieve conclusies bemoeilijkt.
  • De OptiMUM-studie is een RCT waarin werd aangetoond onder 141 zwangeren uit zowel eerste- als tweedelijn dat zowel in de EMDR-therapie groep als de standaard zwangerschapsbegeleiding (care-as-usual, CAU) de bevalangst verminderde. Er was geen significant verschil tussen de groepen in klachtenvermindering. EMDR-therapie in de zwangerschap bleek veilig: zowel qua psychologische als obstetrische uitkomstmaten werden geen negatieve effecten gevonden. In de EMDR-groep werd zevenmaal minder vaak een inleiding zonder medische reden gevraagd in vergelijking met de CAU-groep.

Het belang van opvang voor zorgverleners na ingrijpende gebeurtenissen

Het proefschrift van Baas bevat ook twee studies naar de impact van werkgerelateerde gebeurtenissen op de werkvloer onder gynaecologen. In zowel 2014 als 2022 heeft zij vragenlijstonderzoek uitgevoerd onder achtereenvolgens 683 en 343 gynaecologen(-in-opleiding). 0,9-1.5% van de gynaecologen heeft een mogelijke huidige PTSS na een traumatische gebeurtenis op werk. Waar in 2014 12% de aanwezigheid van professionele opvang op de werkvloer rapporteerde, was dit in 2022 gestegen tot 61.3%.

De verdediging vindt plaats om 11.00 uur in de Lutherse Kerk van de Universiteit van Amsterdam en is live en online bij te wonen.