Op donderdag 9 februari verdedigt verloskundige Maaike Vogels aan de Universiteit van Maastricht haar proefschrift met de titel ‘Voices and Experiences of Mothers’ (StEM [Stem en Ervaringen van Moeders]).

Het onderzoek van Vogels beschrijft de ervaringen van aanstaande moeders vanuit een breed holistisch perspectief, gericht op gezondheid en welzijn. Ze geeft nieuwe handvatten om deze ervaringen in te bedden in het veranderend landschap van de geboortezorg.

Persoonsgerichte geboortezorg

“De ervaringen van een vrouw tijdens haar zwangerschap, bevalling en kraamtijd hebben langdurige gevolgen. Dat geldt natuurlijk in de eerste plaats voor haarzelf, maar ook voor haar familie, de omgeving en de maatschappij waarin zij leeft,” zegt Vogels, maar: “Pas de laatste jaren zijn zorgprofessionals en beleidsmakers gaan inzien dat ervaringen van vrouwen tijdens de perinatale periode een belangrijk uitkomstmaat zijn voor de geboortezorg.”

Goede eerste stap

In 2016 noemde de Zorgstandaard Integrale Geboortezorg voor het eerst het optimaliseren van ervaringen van vrouwen rondom zwangerschap als waarborg voor kwalitatief hoogwaardige geboortezorg. “Een goede eerste stap,” stelt Vogels, “De volgende stap – het implementeren en bevorderen van persoonsgerichte geboortezorg – vereist het vergroten van onze kennis over hoe vrouwen de perinatale periode ervaren.” Daar gaat het onderzoek van Vogels over.

Complexiteit van ervaringen

Vogels baseert haar bevindingen op literatuurstudie en een kwantitatief onderzoek, waaraan 3494 vrouwen meededen (de StEM-studie). Daaruit blijkt dat de ervaringen van een vrouw tijdens haar zwangerschap, bevalling en kraamtijd een complex geheel zijn van biomedische, psychologische, sociale en maatschappelijke aspecten. Het ‘in controle zijn’ en relationele aspecten van de zorg bleken belangrijker voor de ervaringen van vrouwen, dan hun persoonlijke achtergrond of de medische interventies die zij ondergingen.

Maastricht Perinatal Framework

Vogels lanceert het ‘Maastricht Perinatal Framework’, een hulpmiddel voor zorgverleners om de ervaringen van vrouwen te verbeteren. Het onderscheidt acht dimensies, die essentieel zijn voor de ervaringen van vrouwen rond de bevalling:

  • de vrouw als uniek individu
  • een actieve rol in het geboorteproces
  • passende zorg waarbij de zorgvraag centraal staat
  • zwangerschap en bevallen als ingrijpende gebeurtenissen
  • de relatie met zorgverleners
  • informatie en voorlichting
  • steun van de sociale omgeving
  • maatschappelijke invloed.

Het Maastricht Perinatal Framework heeft een dynamisch karakter. Met het verschijnen van andere studies wordt het weer aangepast.

Zorg die bijdraagt aan positieve ervaringen

De verschillende onderzoeken van Vogels’ proefschrift laten zien dat vooral geïndividualiseerde, een op gezondheid en welzijn gerichte, persoonlijke zorg fundamenteel bijdraagt aan positieve ervaringen van vrouwen tijdens de perinatale periode. De zorg van verloskundigen herbergt veel van deze kwaliteiten. Vogels: ‘Die zouden ingebed moeten worden in alle lagen van de geboortezorg.’

Nog te implementeren

Verschillende aanbevelingen van de Zorgstandaard Integrale Geboortezorg zijn nog niet geïmplementeerd in de dagelijkse praktijk. Punten die volgens Vogels nog moeten worden opgepakt zijn:

  • Het aanbieden van bruikbare en betrouwbare informatiebronnen, die zijn afgestemd op de individuele behoeften van een vrouw.
  • De garantie dat de voorkeuren van de zorgverlener niet aan de vrouw worden opgedrongen.

Kwaliteitsverbeteringen op basis van ervaringen van vrouwen met de zorg zouden nog beter moeten worden ingebed in verloskundige samenwerkingsverbanden.

De verdediging vindt plaats om 16.00 uur in de aula van de Universiteit Maastricht, Minderbroedersberg 4-6, Maastricht en is ook te volgen via een livestream.